Jakie są rodzaje pap i ich zastosowanie?
Czego dowiesz się z artykułu?Przeczytaj
Przy wykorzystaniu do krycia dachów papy muszą spełniać szczególne wymagania techniczne, gdyż będą narażone na znaczne wahania temperatury w zakresie nawet od -30°C zimą do +70°C latem, opady deszczu i śniegu, zamarzanie wody, a także na silne wiatry. Również bezpośrednie promieniowanie słoneczne, zwłaszcza UV, sprzyja niszczeniu powłoki.
Mniej rygorystyczne wymagania stawiane są dla pap wykorzystywanych do hydroizolacji warstwowej, osłanianej pokryciem dociskowym. Takie zastosowanie znajdują papy tworzące izolacje przeciwwodne i przeciwwilgociowe w podziemnych częściach domu - układane, np. na ścianach i podłodze piwnicy, na fundamentach oraz na podłogach tarasów i balkonów.
Od czego zależą własności użytkowe papy?
W budownictwie wyroby papowe wykorzystywano już od dawna, ale produkowane niegdyś materiały nie zapewniały trwałości, a na dodatek były szkodliwe, gdyż zawierały smołę. Obecnie oferowane papy to produkty o zmodyfikowanej budowie z użyciem nowoczesnych surowców, choć do celów podrzędnych nadal wykorzystuje się niektóre tradycyjne odmiany.
Wszystkie papy, niezależnie od przeznaczenia, składają się z kilku warstw materiałów, a rodzaj użytych do ich utworzenia surowców decyduje o przeznaczeniu i własnościach produktu.
Kolejne warstwy papy to:
- Nawierzchniowa, której zadaniem jest utworzenie powłoki ochronnej i dekoracyjnej, a do tego celu wykorzystuje się głównie posypki mineralne o różnej granulacji.
- Warstwa masy powłokowej decyduje o własnościach hydroizolacyjnych papy i wymaganiach technologicznych pokrycia. Nanoszona jest z różnych odmian modyfikowanych asfaltów z wypełniaczami.
- Osnowa, czyli „szkielet” konstrukcyjny papy, wtopiony obustronnie w masę bitumiczną, która decyduje o jej elastyczności i wytrzymałości mechanicznej. Wykonywana jest z tradycyjnej tektury, włókien szklanych bądź tworzyw sztucznych.
- Folia ochronna występuje w papach termozgrzewalnych i samoprzylepnych. Chroni przed sklejeniem się zwojów w rolce. Przy montażu ulega stopieniu lub trzeba ją oderwać.
Zasadniczy wpływ na własności papy ma rodzaj zastosowanego rodzaju asfaltu oraz materiału osnowy. Wszystkie obecnie stosowane masy powłokowe to produkty bitumiczne w postaci modyfikowanych asfaltów.
Asfalt oksydowany (natleniany) to najtańszy produkt wykorzystywany głównie do nasycania pap przeznaczonych do hydroizolacji, np. podziemnych części domu. Podstawową wadą tego materiału jest ograniczony zakres temperatury użytkowania - poniżej -5°C traci elastyczność i pęka, a powyżej 70°C rozpływa się.
Asfalt modyfikowany elastomerem SBS to obecnie najczęściej stosowana masa powłokowa, choć ze względu na wysokie koszty elastomeru, występuje również w wersji zubożonej jako „półelastomerowa”. Papy powlekane asfaltem modyfikowanym SBS są odporne na skrajne warunki atmosferyczne i wygodne do układania, gdyż zachowują giętkość w skrajnie niskich temperaturach do nawet -25°C.
Pośrednie własności użytkowe mają natomiast papy z powłoką modyfikowaną plastomerem APP - zapewniają wyższą temperaturę spływu (ok. 150°C), ale łamią się przy -10°C. Plastyfikator ten wpływa tez korzystnie na odporność powłoki na promieniowanie UV i na oddziaływanie zanieczyszczeń z powietrza.
Osnowy z różnych materiałów
Jako surowiec do utworzenia osnowy wykorzystuje się włókna szklane i poliestrowe w różnych formach. Osnowy te charakteryzują się bardzo zróżnicowanymi własnościami i decydują o elastyczności oraz wytrzymałości papy.
Osnowy z włókniny szklanej mają małą (2-8%) wydłużalność przy oddziaływaniu siły zrywającej. Pap na takiej osnowie nie można stosować w miejscach, w których mogą wystąpić siły rozciągające, np. przy łączeniu elementów poziomych z pionowymi. Mają też stosunkowo niską wytrzymałość na rozerwanie 300-400 N (w różnych kierunkach).
Osnowy z tkaniny szklanej wykazują największą wytrzymałość na rozerwanie do 1500/2500 N w kierunkach wzdłużnym i poprzecznym, ale przy niewielkiej rozciągliwości do ok. 10%. Papy te wykorzystywane są głównie jako warstwy podkładowe stabilizujące podłoże i mocowane mechanicznie.
Osnowy z włókniny poliestrowej to uniwersalna warstwa nośna papy zapewniająca bardzo wysoka rozciągliwość nawet do 50% w połączeniu z asfaltem modyfikowanym SBS. Przy standardowej gramaturze 200-250 g/m2 gwarantują wytrzymałość na rozrywanie na poziomie 800-1000 N i są wykorzystywane zwłaszcza do krycia dachów o skomplikowanej powierzchni. Osnowy te występują również w wersji poliestrowo-szklanej o mniejszej elastyczności i służą głównie do wytwarzania pap jednowarstwowych.
Odmiany pap i sposoby mocowania
Poszczególne warstwy produktów papowych mogą być konfigurowane w różnych zestawieniach składników bazowych, co decyduje o ich przeznaczeniu i technologii układania. Natomiast szczegółowe informacje o parametrach konkretnych pap są zawarte w dokumentacji technicznej wyrobu, dołączonej do rolki papy lub dostępnej na stronie internetowej producenta.
Ze względu na przeznaczenie papy oferowane są jako podkładowe, nawierzchniowe lub wentylacyjne, a także o specjalnych własnościach, np. odporne na przerastanie korzeniami.
Papy podkładowe to podstawowy produkt hydroizolacyjny wykorzystywany, np. do ochrony przeciwwodnej i przeciwwilgociowej fundamentów, podłóg na gruncie, tarasów czy balkonów oraz jako składnik wielowarstwowych pokryć dachowych. Występują w wielu odmianach i różnych zestawieniach rodzajów mas asfaltowych i osnów z drobnoziarnistą posypką nawierzchniową, chroniącą przed sklejaniem w czasie transportu. Posypka ułatwia też połączenie z następną warstwą hydroizolacyjną.
Papy nawierzchniowe to również produkty o różnorodnej konfiguracji warstw i często zwiększonej grubości do ok. 5,5 mm, zawierające gruboziarnistą posypkę ochronną, która może być różnobarwna, podnosząc estetykę pokrycia dachowego. Na trwałość pokrycia istotny wpływ na grubość użytego materiału, gdyż z czasem pod wpływem warunków atmosferycznych papa ulega wyjałowieniu (asfalt „wyparowuje”).
Papy wentylacyjne to produkt perforowany, a otwory umożliwiają odparowanie wilgoci z podłoża. Stosowane są na dachach remontowanych jako podkład pod wierzchnie pokrycie, w którym umieszczane są kominki wentylacyjne.
Metody układania papy
Na trwałość pokrycia i pracochłonność ułożenia papy istotne znaczenie ma sposób jej mocowania do podłoża. Tradycyjnie na podłożach drewnianych wykonuje się mocowanie mechaniczne z uszczelnieniem styków lepikiem, a na podłożach betonowych poprzez przyklejanie masą asfaltową na zimno lub na gorąco.
Znacznym ułatwieniem w tworzeniu pokrycia dachowego jest wykorzystanie pap termozgrzewalnych, które w podstawowym asortymencie różnią się od zwykłych jedynie brzegowym pasem pozbawionym posypki, co ułatwia zgrzanie na stykach oraz folią ochronną na spodzie papy i na pasie wzdłużnym, która ulega stopieniu podczas zgrzewana.
Standardowo papę termozgrzewalną przykleja się na całej powierzchni, podgrzewając sukcesywnie rozwijaną rolkę i podłoże przy użyciu palnika na gaz propan-butan. Uzyskanie dobrej jakości tak utworzonego pokrycia wymaga od pracownika dużego doświadczenia, gdyż w zmiennych warunkach atmosferycznych łatwo można przegrzać papę, powodując jej nadpalenie lub niedostatecznie stopić asfalt, co ograniczy szczelność połączenia.
Papy do pokrycia dachu muszą spełniać rygorystyczne wymogi techniczne, fot. Ultrament.Na gładkich i zagruntowanych podłożach można natomiast układać papy samoprzylepne, które po zdjęciu folii ochronnej rozwija się i wstępnie dociska, a następnie aktywizuje sklejanie poprzez powierzchniowe podgrzanie i przewalcowanie rolką.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Martyna Nowak-Ciupa
fot. otwierająca: ImagESine / stock.adobe.com
