» [AKTUALIZACJA #4] Nowelizacja ustawy o policji i kontrowersje w sprawie wprowadzanych zmian -- Niebezpiecznik.pl --

Korzystając z okresu międzyświątecznego i mniejszej uwagi obywateli, PiS zgłosiło poselski projekt (czyli taki, który nie wymaga przeprowadzenia konsultacji społeczych) nowelizacji ustawy o policji. Dziś odbyło się jego pierwsze czytanie w sejmie (burzliwą relację można przeczytać tutaj). Zmiany są niemal identyczne ze zmianami jakie chciało (ale nie zdążyło) wprowadzić PO, ale niestety posłowie PiS dorzucili nowe i kontrowersyjne zapisy, które niebezpiecznie zwiększają możliwości służb w zakresie pozyskiwania bez zgody sądu informacji na temat tego co Polacy robią w internecie. Tymi zmianami są zbulwersowani m.in. eksperci z fundacji Panoptykon.

Polskie służby nie są kontrolowane …i nie będą

Na wstępie zaznaczmy, że obecnie służby mają bezpośrednią i nielimitowaną oraz natychmiastową możliwość pozyskiwania danych billingowych od operatorów telekomunikacyjnych. W firmach tych są do tego celu powołane odpowiednie komórki, w większości stworzone z emerytowanych lub wciąż aktywnych funkcjonariuszy służb. Być może dlatego Polska pobiła w ostatnich latach rekord wśród europejskich krajów, jeśli chodzi o liczbę wniosków dot. pozyskania danych:

Polska liderem pod kątem pozyskiwania danych od operatorów, fot. Fakty TVN

Ten problem zauważył Trybunał Konstytucyjny, i przy okazji analizowania nowelizacji ustawy autorstwa PO-PSL, nakazał

Projekt nowelizacji ustawy wg PiS zignorował powyższe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego a dodatkowo wprowadził następujące, kontrowersyjne zmiany:

Co będzie możliwe bez zgody sądu zgodnie z projektem PiS (fot. Fakty TV)

oraz przede wszystkim:

PiS dołożył zapis umożliwiający inwigilację obywateli w internecie

Na dzień dzisiejszy służby mogą pozyskiwać dane na podstawie ustawy Prawo Telekomunikacyjne. PiS chce jednak, aby służby mogły także pozyskiwać dane określonych w ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Art. 18), czyli:

Niepokój budzi zwłaszcza określenie “danych o zakresie każdorazowego korzystania z usługi” oraz “informacje o skorzystaniu z usług świadczonych drogą elektroniczną”. Nie do końca jest jasne, co się pod nimi kryje — eksperci mają w tym zakresie różne interpretacje. Polecamy tu m.in. rozmowę w DD TVN, w której udział wzięli Piotr Niemczyk, były szef UOP oraz Wojciech Klicki z Fundacji Panoptykon (na marginesie, oto szersze stanowisko Panoptykonu w tej sprawie).

MSWiA: to nie poszerzenie a ograniczenie możliwości służb!

MSWiA uspokaja, że nowa ustawa to tak naprawdę ograniczenia możliwości służb, a nie ich zwiększenie. Minister Mariusz Błaszczak tłumaczy też, że ustawa jest potrzebna bo w 2016 przed Polską stoją ważne wydarzenia takie jak Świadowe Dni Młodzieży i szczyt NATO, a więc

Niestety, jak pokazują wydarzenia w Paryżu, inwigilacja nie rozwiązuje problemu terroryzmu — polecamy opowieść o tym, jak francuska policja namierzyła kryjówkę zamachowców z Paryża i artykuł o tym, że dlaczego terroryści też chodzą w jeansach.

Co ciekawe, Anna Streżyńska, minister cyfryzacji w rządzie PiS, poinformowała, że projekt ustawy otrzymała dopiero w poniedziałek i do końca tygodnia będzie, wraz z ekspertami, go analizować aby wypracować stanowisko, które będzie “równoważyło chronione dobra bezpieczeństwa i wolności“.

W innych krajach po dane billingowe sięga się w zasadzie tylko w przypadku poważnych przestępstw i jest to kontrolowane. Jak zauważa Ewa Siedlecka, w przeciwieństwie do Polski, inwigilacja w sieci w USA jest traktowana jako przeszukanie i w związku z tym wymaga zgody prokuratora.

I na koniec, tradycyjnie dla tych, którzy uważają, że pozyskiwanie przez służby metadanych nie stanowi żadnego problemu, przypominamy nasz artykuł sprzed roku:

Metadane – slajd z prezentacji EFF na 30C3

…oraz pokaz możliwości tego, co w PRL można było zrobić na podstawie metadanych połączeń telefonicznych.

Co robić, jak żyć, jeśli to w życie wejdzie?

Nowe przepisy wejdą w życie 7 lutego 2016 roku. Patrząc na to jak chętnie obecny rząd bierze pod uwagę krytykę proponowanych przez siebie ustaw, nie ma co liczyć na to, że zostaną złagodzone (PiS ma większość w sejmie). Proponujemy zatem już teraz niezbędne minimum:

…a jak ktoś obawia się też “śledzenia” poza komputerem, to zagłuszarki GSM i sztuczne wąsy są w bardzo przystępnych cenach. Pościgi najlepiej gubi się w tłumie z kilkoma wyjściami, a o tym jak sprawdzić, czy ma się założoną obserwację (tzw. “ogon”) uczy każda książka szpiegowska :)

PS. Jeśli któryś z czytelników zamierza w komentarzach użyć argumentu, że “jeśli ktoś nie popełnia przestępstwa to nie musi się niczego obawiać” lub, że “szyfrowanie powinno być zakazane, bo porządni ludzie nie mają niczego do ukrycia“, to bardzo prosimy, aby pod koniec wypowiedzi od razu podał hasło do swojej skrzynki e-mail. Obiecujemy tylko przejrzeć korespondencję.

31.12.2015, 11:00Maciej Szmit zwrócił uwagę na to, że nowelizacja może dać również dostęp do “grzebania po dyskach” użytkowników, czyli np. instalacji “legalnego” trojana.

3.1.2016, 13:00Poważne zastrzeżenia co do nowelizacji ustawy o policji ma też Rzecznik Praw Obywatelskich — oto jego oświadczenie.

Na alarm biją też Helsińska Fundacja Praw Człowieka oraz Naczelna Rada Adwokacka.

Aktualizacja 5.1.2016Także Biuro Analiz Sejmowych uznało projekt nowelizacji za niezgody z prawem Unii Europejskiej. Zastrzeżenia mają również GIODO i Krajowa Izba Radców Prawnych.

Aktualizacja 7.1.2016Rada ds. Cyfryzacji, organ opiniodawczo-doradczy działający przy Ministerstwie Cyfryzacji również podnosi zastrzeżenia co do zapisów w nowelizacji ustawy o Policji i wyraża niepokój w związku z nieodpowiadającym demokratycznemu państwu trybowi procedowania tejże ustawy.

Przeczytaj także: