Wciąż nienawrócony – Listy ateistów 3.0 Menu Menu Zamknij POLITYKA Konto Konto Zamknij Konto Zamknij Szukaj POLITYKA Facebook Twitter Instagram iOS i Android Aplikacja Fiszki fiszki

Raczej nie liczyłem na to, że ktoś uwierzy w moje nawrócenie, a jednak zdaje się parę osób, choć przez moment, pomyślało: no wreszcie, nasz ci on! Nic z tego, to tylko primaaprilisowy żarcik. Żart, który zresztą sprowokował erupcję złości niektórych prawowiernych, co przy okazji świetnie obnażyło ich sposób widzenia świata i stosunek do bliźniego. To ciekawe, ile brudu może się wylać z ust tych ludzi ponoć miłujących Boga i jego stworzenie. Zaiste, dają świadectwo swoimi słowy.

Zwracam przy okazji uwagę, że nie mogę się nawrócić, a to z tego jednego powodu, że aby gdzieś wrócić, trzeba tam najpierw choćby krótko być. „Nawrócenie” to bardzo sprytne polskie słowo, jedno z tych pozornie jedynie opisujących zjawisko, ale w istocie ma ono w sobie wszytą pozytywną emocję, pozytywną konotację, jednoznaczne wskazanie docelowego miejsca, w które nawrócony wrócił — to oczywiście Kościół katolicki. Po polsku raczej nie powiemy „nawrócił się na islam”, to wyraźnie zgrzyta, gwałci uzus tego słowa. Nie można też „nawrócić się na ateizm”. To słowo jest jakby zastrzeżone dla kontekstu katolickiego.

I nie ma w tym nic nienormalnego, tak jest z wieloma słowami, które z racji swej historii w ramach konkretnej kultury dobrze opisują jedno zjawisko, nie nadając się zarazem do opisu zjawisk pokrewnych. Często są to słowa nieobojętne moralnie, mają wartościujący charakter właśnie ze względu na ciągnącą się za nim przeszłość. Historia języka polskiego ściśle wiąże się z historią Kościoła, język polski ma ją w sobie i dobrze jest o tym pamiętać, bo czasami mówimy więcej, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka, wywołujemy u odbiorcy mentalną reakcję niezgodną z naszą intencją. Takim, szczególnie obciążonym konotacjami w języku polskim, wyrazem jest np. słowo Żyd. I w tym wypadku to konsekwencja kościelnej (choć nie tylko!) obróbki znaczeń.

Wciąż nienawrócony – Listy ateistów 3.0 Menu Menu Zamknij POLITYKA Konto Konto Zamknij Konto Zamknij Szukaj POLITYKA Facebook Twitter Instagram iOS i Android Aplikacja Fiszki fiszki

I tak zacząłem od żartu, a dotarłem do refleksji nad tym, jak to, co możemy i chcemy powiedzieć o świecie, zależy od języka, jakim mówimy. To jest także problem związany z Pismem i jego tłumaczeniami.

Nie dość, że to, co dziś jest zwartym drukiem, powstawało przez setki lat, podlegając przy tym ciągłej przeróbce, nie dość, że nie dysponujemy dziś żadnym oryginałem nawet jednej z ksiąg Nowego Testamentu, nie dość, że mamy czasem setki wersji zapisu tych samych fragmentów, nie dość, że z badań porównawczych jednoznacznie wynika, że najświętsze ze świętych pism były bezczelnie poprawiane lub zmieniane przez skrybów (albo po prostu nieuważnie przepisywane), nie dość, że dziesiątki i setki lat po powstaniu tych tekstów grono ludzi arbitralnie uznało jedne z nich za kanoniczne (i natchnione), a inne za apokryficzne (czyli nienatchnione), choć nawet te natchnione wzajemnie sobie przeczą co do opisywanych zdarzeń, a zwłaszcza ich interpretacji — to jeszcze mamy to wszystko zapośredniczone przez tłumaczenia na nasz język, który dorzuca swoje własne znaczenia, konotacje, emocje i wartościowanie, od czego w żaden sposób nie da się uciec. Nie można stworzyć tłumaczenia perfekcyjnego, bo to po prostu niemożliwe — Włosi mówią traduttore traditore — tłumacz to zdrajca. Również dlatego, że czas płynie nieubłaganie, zmieniając sensy słów, zdań, opowieści. Dowodzi tego nasz @dezerter (pozdrawiam! na uroczystości SJ się nie wybieram), przywołujący co i rusz tłumaczenia tłumaczeń i negujący jakieś inne tłumaczenia.

Zatem, nie, wszelkie wątpliwości nie znikły w okamgnieniu. Jeśli kiedyś poczuję, że nie mam absolutnie żadnych wątpliwości, będę wiedział, że straciłem kontakt z rzeczywistością. Oby mnie to nie spotkało.