Odnowienie elewacji wraz z ociepleniem ścian - formalności i zakres prac

OCENA TECHNICZNA BUDYNKU LUB AUDYT

Przed rozpoczęciem prac remontowych dobrze jest zlecić wykonanie oceny technicznej budynku w kontekście prac, jakie planujemy i zweryfikować ich zakres z możliwościami finansowymi. Pozwoli to właściwie zaplanować roboty i zoptymalizować wydatki. Wykonanie takiej oceny warto powierzyć rzeczoznawcy. Jego opinia powinna zawierać analizę stanu obecnego oraz zalecenia, co zrobić, by w racjonalny i efektywny sposób przeprowadzić remont elewacji budynku. Może okazać się bowiem, że oprócz malowania lub ułożenia nowego tynku, należy budynek ocieplić i przy tej okazji wymienić okna.

Kluczową kwestią będzie grubość ocieplenia – zbyt cienka jego warstwa nie spełni swojej roli, może natomiast powodować kondensację i wykraplanie się pary wodnej w ścianach. Nie znaczy to jednak, że grubość ocieplenia można dowolnie zwiększać. Powyżej pewnej grubości nakłady ponoszone na materiały nie przynoszą oczekiwanych oszczędności. Może wręcz się okazać, że zainwestowane pieniądze w przesadnie grubą termoizolację nigdy się nie zwrócą.

Zwłaszcza, że praktyka pokazuje, że budynki już kiedyś ocieplone po kilkunastu latach trzeba ponownie ocieplić, wymieniając starą termoizolację. Dlatego tym bardziej zasadne jest wykonanie analizy stanu technicznego budynku, a nawet audytu.

Audyt termomodernizacyjny jest już szczegółową ekspertyzą, zawierającą – oprócz oceny budynku (w kontekście zużycia energii) – również analizę systemu grzewczego. Na podstawie tych informacji audytor optymalizuje zakres termomodernizacji i przedstawia jej kosztorys.

Audyty powszechnie wykonuje się dla budynków użyteczności publicznej. W domach jednorodzinnych nie jest on wymagany, ale warto z takiej usługi skorzystać, by mieć pewność, że racjonalnie wydamy pieniądze. Koszt analizy rzeczoznawcy zależy od skomplikowania budynku i zakresu opracowania.

Przeczytaj również: Ile ciepła ucieka przez ściany zewnętrzne i jaki na to wpływ ma ich ocieplenie? (fot. ZCB Owczary)

Jeśli ocieplenie budynku jest odpowiednio grube a tynk trwały i równy – odnowienie elewacji może polegać jedynie na jej umyciu i ewentualnym pomalowaniu. (fot. Baumit)

ODNOWIENIE ELEWACJI Z OCIELENIEM ŚCIAN - PROJEKT I FORMALNOŚCI

Mając opinię techniczną lub audyt, można zlecić przygotowanie dokumentacji projektowej. Będzie ona niezbędna, jeżeli zakres robót będzie wymagał uzyskania pozwolenia na budowę. Wg Ustawy Prawo Budowlane, remont obiektu budowlanego i wykonanie ocieplenia do wysokości 25 m nie wymaga wydania takiego dokumentu, chyba że budynek jest wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się na obszarze wpisanym do takiego rejestru.

Jeżeli budynek ma wysokość 12–25 m, jego remont i ocieplenie wymaga zgłoszenia, jeśli jest niższy prace termomodernizacyjne można przeprowadzić bez zgłoszenia. Większość domów jednorodzinnych można więc odnawiać bez konieczności zgłaszania takich prac w starostwie. Mimo tego, dobrze jest mieć projekt, by wykonawcy wiedzieli, co i jak powinni wykonać. Nawet jeśli będzie to tylko ocieplenie budynku i roboty tynkarskie, to warto opisać w projekcie, jak prace te wykonać. Jeśli ich zakres będzie szerszy, to tym bardziej projekt jest wskazany.

W praktyce większość inwestorów remontuje elewacje bez projektu termomodernizacji, zatrudnia wykonawców i samodzielnie dobiera grubość ocieplenia oraz kolory nowego tynku. Nie zawsze jednak samodzielnie uda się zoptymalizować zakres robót i koszty na nie poniesione. Choć za projekt termomodernizacji trzeba zapłacić min. 1000 zł, to lepiej na tym nie oszczędzać, bo przy profesjonalnie zaplanowanym remoncie unikniemy przepłacania np. na zbyt grubą warstwę styropianu, którą zaleci nam wykonawca.

ODNOWIENIE ELEWACJI Z OCIELENIEM ŚCIAN - ZAKRES PRAC

Termomodernizacja ścian budynku może mieć różny zakres. W najprostszym wariancie polega na przyklejeniu ocieplenia do istniejącego tynku, ułożeniu warstwy zbrojącej – kleju na siatce – zamocowaniu łączników mechanicznych i wykończeniu powierzchni nowym tynkiem. W wariancie szerszym remont, wiąże się też z demontażem i montażem obróbek blacharskich, parapetów zewnętrznych, rynien i rur spustowych oraz wszystkich elementów, które znajdują się na elewacji (kinkiety, anteny, instalacje, szyldy itp.).

Przy wykonaniu ocieplenia należy przewidzieć wymianę parapetów zewnętrznych. (fot. T. Rybarczyk)

Najbardziej zaawansowana termomodernizacja obejmuje również wymianę okien i drzwi, i ocieplenie poddasza bądź połaci dachu, a także modernizację instalacji grzewczej.

Przeczytaj

ODNOWIENIE ELEWACJI Z OCIELENIEM ŚCIAN - SYSTEMY OCIEPLEŃ

Ściany zewnętrzne ociepla się na ogół za pomocą styropianu lub wełny mineralnej – metodą lekką mokrą lub lekką suchą. Najprostszym i najpowszechniejszym wykończeniem jest otynkowanie budynku, jako ostatni etap metody lekkiej mokrej. Coraz częściej jednak elewację wykańcza się suchą zabudową, czyli płytami elewacyjnymi, deskami albo ich imitacją, innymi okładzinami.

Decydując się na którąkolwiek z metod i materiałów elewacyjnych należy korzystać z kompletnych systemów, oferowanych przez producentów, które obejmują dopasowane do siebie elementy, w tym również montażowe. Systemy ociepleniowe są przebadane przez odpowiednie instytucje i mają aprobaty techniczne, zawierające nie tylko opis ich parametrów technicznych ale również wskazówki wykonawcze. Dlatego jeśli dobierzemy zestaw wyrobów, nie powinniśmy zastępować produktów innymi.

Typowy system ociepleń składa się ze styropianu lub wełny mineralnej, siatki zbrojącej, kleju, kołków montażowych, gruntu i tynku. (fot. Baumit)

ODNOWIENIE ELEWACJI Z OCIELENIEM ŚCIAN - ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE

Przed przyklejeniem ocieplenia niezbędne jest usunięcie luźnych elementów starych ścian i tynków. Jeśli są to słabe warstwy, należy je skuć, aż do warstwy, która może służyć jako podłoże. Jej powierzchnię trzeba oczyścić z pyłu i zagruntować emulsją głęboko penetrującą, która zredukuje chłonność podłoża oraz dodatkowo poprawia jego spójność.

Uwaga! Na ogół po nałożeniu środka gruntującego należy odczekać jeden dzień aby emulsja spenetrowała podłoże, a zagruntowana powierzchnia wyschła.

Przed przyklejeniem ocieplenia ściany należy oczyścić z odpadających fragmentów tynku i odpylić. (fot. T. Rybarczyk)

ODNOWIENIE ELEWACJI Z OCIELENIEM ŚCIAN - PRZYKLEJANIE PŁYT

Na tak przygotowane podłoże można przyklejać płyty styropianowe lub z wełny mineralnej, postępując zgodnie z zaleceniami wykonawczymi producenta.

Przy mocowaniu należy zwrócić uwagę na poprawne nałożenie kleju, układanie płyt na tzw. mijankę oraz właściwe przyklejanie ich wokół otworów i wolnych krawędzi. Jeśli podłoże jest równe, to klej najlepiej nakładać na całą powierzchnię płyty, za pomocą pacy zębatej. Jeżeli powierzchnia ścian nie jest równa, to lepiej przyklejać termoizolację na placki – klej aplikuje się na obwodzie płyt pasami o szerokości ok. 5 cm z odstępami o długości kilku centymetrów. Na pozostałej powierzchni formuje się 6–8 placków o średnicy ok. 12 cm, tak by po dociśnięciu płyty klej pokrywał co najmniej połowę jej powierzchni.

Właściwe nakładanie kleju na płyty styropianu. (fot. Knauf)

ODNOWIENIE ELEWACJI Z OCIELENIEM ŚCIAN - MOCOWANIE NA KOŁKI

Po przyklejeniu płyt termoizolacyjnych, całą powierzchnię ściany trzeba wyrównać, szlifując ją specjalnymi tarkami. Następnie po 2–3 dniach, jeśli producent systemu tego wymaga, kołkuje się ocieplenie za pomocą łączników mechanicznych. Powinny być one dopasowane do rodzaju i grubości ocieplenia oraz rodzaju podłoża, w jakim się je mocuje. Należy zachować minimalną odległość pomiędzy krawędzią budynku a łącznikiem – 5 cm od muru z betonu i 10 cm – od muru wykonanego z pozostałych materiałów. Liczbę i sposób rozmieszczenia łączników także określa producent systemu.

(fot. T. Rybarczyk)

Do zamocowania warstwy termoizolacji należy zastosować również łączniki mechaniczne – jeśli tak zaleca producent systemu ociepleniowego. (fot. Knauf)

Do mocowania płyt styropianowych najczęściej stosuje się 4 łączniki na m2 (2 na środku płyty o wymiarach 1 x 0,5 m) lub 6 bądź 8 mocowanych też na łączeniach elementów. Ponieważ krawędzie budynku narażone są na silniejsze działanie wiatru, w tych miejscach zwykle zaleca się zagęszczenie łączników do 8 szt./m2. W przypadku wełny mineralnej wystarczy 5 szt./m2, przy czym wbija się je w taki sposób, by w środku płyty znajdował się jeden łącznik, a na stykach (rogach) każdy łącznik dociskał trzy płyty. Istotne, żeby łączniki wbijać tak, by ich główki były zlicowane z powierzchnią ocieplenia.

ODNOWIENIE ELEWACJI Z OCIELENIEM ŚCIAN - WARSTWA ZBROJĄCA

Kolejnym krokiem jest wykonanie warstwy zbrojącej z siatki i wzmocnienie narożników otworów okiennych oraz drzwiowych. W miejscach szczególnie narażonych na uszkodzenia mechaniczne powinno się przyklejać podwójną warstwę zbrojącą. Ważne przy tym jest, by siatka była odpowiedniej jakości, czyli o gramaturze nie mniejszej niż 145 g/m².

Uwaga! Nie należy kupować tańszej, cieńszej siatki podtynkowej, ponieważ powierzchnia nią wzmocniona nie będzie odporna na uszkodzenia mechaniczne, a otynkowana ściana nie będzie wystarczająco trwała.

(fot. T. Rybarczyk)

Siatka podtynkowa powinna mieć gramaturę minimum 145 g/m². (fot. Knauf)

ODNOWIENIE ELEWACJI Z OCIELENIEM ŚCIAN - TYNKOWANIE

Po wyschnięciu kleju na siatce nakłada się na nią tynk. Chroni on ściany przed wpływem czynników atmosferycznych oraz zdobi elewację domu. Jeśli ściany były ocieplone wełną mineralną, to wykończa się je paroprzepuszczalnym tynkiem mineralnym, dzięki czemu przechodząca przez ściany wilgoć przenika przez ściany, ocieplenie z wełny mineralnej, warstwę zbrojącą i mineralny tynk. Każda z tych warstw przepuszcza bowiem parę wodną. Jeżeli ściany ocieplone zostały styropianem, to można wybrać dowolny tynk zewnętrzny cienkowarstwowy, nie musi to być tynk mineralny, skoro styropian nie jest paroprzepuszczalny.

PoradnikCenisz nasze porady? Możesz otrzymywać najnowsze w każdy czwartek!

Przeczytaj również: 15 najczęstszych błędów popełnianych podczas ocieplania domu (fot. T. Rybarczyk)

INNE SPOSOBY WYKOŃCZENIA OCIEPLONYCH ŚCIAN

Remontowaną elewację można ocieplić i wykończyć nie tylko metodą lekką mokrą, czyli tynkiem. Innym rozwiązaniem jest metoda lekka sucha, w której zamiast tynku stosuje się płyty włóknowo-cementowe i kompozytowe, okładziny kamienne, kasetony metalowe, deski lub płyty z okleiną drewnianą, elementy ceramiczne i inne, czasami produkowane na indywidualne zamówienie inwestora.

Zasady wykonania ocieplenia są podobne do metody lekkiej mokrej. Zasadnicza różnica jest taka, że okładziny elewacyjne mocuje się do ścian na sucho, za pomocą elementów zalecanych przez producenta tych systemów.

Montaż ocieplenia metodą lekką suchą z wykorzystaniem wełny mineralnej i drewnianych desek mocowanych do rusztu. (fot. Ekodrewno (Fox-System)

Kiedyś tego typu konstrukcje montowane były na rusztach przytwierdzonych bezpośrednio do ścian. Wadą takiego rozwiązania jest to, że ocieplenie musi być umieszczone pomiędzy elementami rusztu nośnego. Wykonana w ten sposób izolacja cieplna jest "pocięta" mostkami termicznymi w rejonach osadzenia rusztu.

Od jakiegoś czasu dostępne są systemy, które mocuje się do ściany punktowo. Ocieplenie trafia pomiędzy ścianę i konstrukcję rusztu. Na rynku są ponadto systemy elewacyjne, które mocuje się bez rusztu – punktowo do wcześniej ocieplonej ściany. To rozwiązania bardzo korzystne pod względem zachowania ciągłości termoizolacji. Najsłabszymi miejscami są jedynie kotwy mocujące.

Są też wyroby, które można przytwierdzać bezpośrednio do termoizolacji. Najczęściej są to różnego rodzaju panele imitujące drewno (tzw. panel deska elewacyjna), wyprodukowane z polistyrenu XPS lub styropianu i wykończone okładziną z fakturą słojów drewna.

Przeczytaj również: Porównanie styropianu (EPS) i polistyrenu ekstrudowanego (XPS) (fot. Austrotherm)

Ze względu na niewielką masę, przykleja się je bezpośrednio do warstwy zbrojącej na ociepleniu, używając specjalnego kleju dyspersyjnego. Panele takie po zamontowaniu maluje się farbami elewacyjnymi.

Przy wykonywaniu elewacji metodą lekką suchą – poza metodą mocowania ocieplenia – istotne jest to, czy przestrzeń pomiędzy termoizolacją a okładziną elewacyjną ma być wentylowana, czy nie. W pierwszym przypadku w elewacji umieszcza się elementy umożliwiające cyrkulację powietrza i usunięcie ewentualnego kondensatu z tej przestrzeni.

Jak widać remont elewacji można wykonać na wiele sposobów. Proste zamierzenie może przerodzić się w poważne przedsięwzięcie. Aby korzyści wynikające z termomodernizacji były najlepsze warto się do tego zadania odpowiednio przygotować.

(fot. T. Rybarczyk)

Panele elewacyjne imitujące deski można przyklejać bezpośrednio do ocieplenia. (fot. Creaton Polska)

Tomasz Rybarczyk